فواید شیر مادر برای نوزاد

1. کلستروم یا آغوز از روز اول تا روز پنجم زایمان ترشح می شود . آغوز در مقایسه با شیر ، حاوی مقدار بیشتری پروتئین و املاح و مقدار کمتری قند و چربی می باشد . وجود آنتی بادیها در آغوز بسیار آشکار است . آنتی بادی ماده ای است که برای مقابله با عوامل بیماری زا در بدن ترشح می شود . به همین علت است که تأکید فراوانی بر تغذیه با آغوز شده است چرا که ایمنی بدن نوزاد را بالا می برد . البته در شیر هم مقدار زیادی آنتی بادی وجود دارد .
2. به دلیل وجود آنتی بادی در آغوز و شیر مادر ، نوزادان شیر مادر خوار کمتر به اسهال و استفراغ ، عفونتهای گوارشی ، ادراری و گوش ، بیماری های تنفسی و مننژیت مبتلا می شوند . کلاً چنین کودکانی ، در سال اول تولدشان کمتر از شیر خشک خواران بیمار می شوند ، و در صورت ابتلا ، شدت این بیماریها کمتر است . الته نقش محافظتی شیر مادر درشیر زنان جوان بیشتر از شیر زنان مسن تر می باشد .
3. پس از حدود 5 روز ، آغوز به تدریج به شیر تبدیل می شود . اجزای اصلی شیرمادر شامل پروتئین ، قند ، آب و چربی می باشد . جالب است بدانید که پروتئین های موجود در شیر مادر ، پروتئین هایی هستند کاملاً بی نظیر که مشابهی در جای دیگر ندارند .
4. همه می دانند که شیر مادر کامل ترین غذا برای نوزاد می باشد . اما مطلب دیگری که شاید ندانید این است که مواد مغذی آن نسبت به سن نوزاد و نیازهای او تغییر می کند . بدین معنی که شیر نوزاد یک ماهه با شیر نوزاد 6 ماهه از نظر کیفیت تفاوت دارد .همچنین طعم شیر مادر ، در یک وعده تغذیه ، از اول تا آخر یکسان نیست بطوری که در اول شیرین تر و محتوی آب بیشتری است تا اشتهای نوزاد برانگیخته شود ، سپس پروتئین و چربی بیشتری دارد تا نوزاد سیر شود . به همین علت هم هست که تأکید می شود نوزاد حتماً همۀ شیر یک پستان را بخورد و اگر از هر دو پستان فقط شیر ابتدایی را بخورد ، از منبع غنی پروتئین و چربی محروم می ماند .
5. شیر مادر کمتر باعث چاقی بیش از حد شیرخوار می شود ، شاید به همان دلیل طعم آن در یک وعده شیر دهی باشد . چون نوزاد با مصرف میزان کافی شیر ، سیر می شود ، در حالی که شیر خشک و یا گاو ، طعم یکسانی از اول تا آخر شیشه دارد و بنابراین ممکن است شیر خوار بیش از نیازش شیر بخورد و باعث چاقی او شود .
6. شیر مادر می تواند از عقب ماندگی های ذهنی ناشی از کم کاری مادر زادی تیروئید جلوگیری نماید .
7. همۀ پزشکان و محققان اتفاق نظر دارند که شیر مادر آسان تر از شیر گاو هضم می شود ( هر چه باشد شیر گاو برای گوساله خلق شده !)
8. شیر مادر رایگان و در عین حال استریل  ( بدون میکروب ) می باشد و همیشه و همه جا و همه حال با حرارت مطلوب در دسترس می باشد . این مزیت شیر مادر در کشورهای در حال توسعه و با شرایط مشکل اقتصادی بسیار حائز اهمیت است .
9. آهن و پروتئین شیر مادر کمتر از شیر گاو است اما نوع آنها در شیر مادر راحت تر هضم می شود و برای شیرخوار مفیدتر است . چربی هر دو  شیر تقریباً یکسان است ولی باز هضم چربی شیر مادر راحت تر هضم می شود .
10. هیچ نوزادی به شیر مادر حساسیت یا آلرژی ندارد . ممکن است مواد غذایی که مادر خورده باشد و از طریق شیر به نوزاد رسیده ، باعث آلرژی شود ولی خود شیر مادر حساسیت زا نیست  . در حالی که شیر گاو می تواند حساسیت شدید و حتی کشنده نیز ایجاد کند .
11. مدفوع شیر مادر خواران بوی بهتری نسبت به شیر خشک خواران دارد و کمتر باعث سوختگی پای شیر خوار می شود .
12. شیر مادر حاوی نمک یا سیدیم کمتری نسبت به شیر گاو می باشد و بنابراین برای کلیه های نارس نوزادان مفید تر است . کلاً توازن شیر مادر بهتر است .
13. شیر مادر بی خطر است یعنی احتمال فساد و آلودگی ندارد ، تا وقتی که در پستان است که به هیچ وجه فاسد نمی شود و اگر هم آن را بدوشید ، می توانید به مدت 10 ساعت در هوای اطاق نگهداری نمایید  ، بدون این که فاسد شود . همچنین می توانید آنرا به مدت 8-5 روز  در یخچال نگهداری نمایید ، در جایخی 4-3 ماه و در فریزربه مدت 6 ماه . برای استفادۀ مجدد از شیر یخ زده ، باید آنرا در یک ظرف آب گرم قرار داد و پس از 20-15 دقیقه آماده مصرف می باشد .
14. به علت این که مکیدن پستان نیرو و تلاش بیشتری را نسبت به مکیدن سر پستانک شیشه می طلبد ، فک و دندان های شیرمادر خواران قوی تر از شیر خشک خواران می باشد .
15. افرادی که شیر مادر خورده اند دارای بهرۀ هوشی بیشتری نسبت به شیر خشک خواران می باشند .
16. تکامل بینایی ، تکلم و راه افتادن کودکان شیر مادر خوار سریع تر از شیر خشک خواران می باشد و این قبیل کودکان از تعادل روانی مناسب تری برخوردارند .
17. نوزادانی که شیر مادر تغذیه کرده اند ، در بزرگسالی کمتر به بیماری های : چاقی ، مرگ ناگهانی نوزاد ، سرطان غدد لنفاوی ، التهاب روده ها و بیماری های قلبی و کبدی.

فواید شیر دهی برای مادر

1.   شیر دادن در روزهای اول باعث جمع شدن زودتر رحم پس از زایمان و در نتیجه کمتر شدن خونریزی می شود. بدین معنی که زنان شیرده زودتر از غیر شیرده پاک می شوند .

2.      شیر دادن در بازگشت اندام مادر به حالت اولیه کمک می کند چون شیردهی باعث مصرف 500 کالری در روز می شود .

3.   شیردهی می تواند مادر را برعلیه سرطان تخمدان و پستان ، نرمی استخوان و MS ( مولتیل اسکلروزیس ) محافظت کند . ( البته نقش حفاظتی در مورد سرطانهای پستان قبل از یایسگی است و فعلاً به نظر نمی رسد که شیر دهی نقشی در مورد جلوگیری از سرطان های پستان پس از یایسگی داشته باشد ) .

4.   یکی دیگر از مزایای شیردهی برای مادر ، تنظیم خانواده می باشد . بسیاری از خانم ها تا وقتی که شیر می دهند ، عادت ماهیانه ندارند و بنابراین باردار هم نمی شوند . البته باید دقت کرد که این یک روش مطمئن نمی باشد و بهتر است یک روش جلوگیری دیگری نیز به کمک گرفت . چون تخمک گذاری قبل از وقوع خونریزی ماهیانه رخ می دهد ، بنابراین شما نمی دانید که این ماه تخمک گذاری داشته اید یا نه ، اگر داشته اید احتمال حاملگی نیز دارید و چون تا قاعده نشوید نمی دانید ، پس قبل از وقوع قاعدگی احتمال دارد شما حامله شوید پس مراقب باشید !!!

5.      زنان می توانند شیر دادن را به عنوان یک برتری بر مردان بدانند و نقش خود را در تغذیه و پرورش کودک پر بها تلقی کنند .

6.   با وجود مشکلات اقتصادی در کشورمان ، شیردهی می تواند یک بار سنگین هزینه شیر خشک را از دوش خانواده و دولت بردارد و بدین ترتیب در پیشرفت اقتصادی خانواده و جامعه نقش داشته باشد .

مسأله مهمی که در امر شیر دهی مؤثر است تغذیه مادر می باشد . هر چه تغذیه او غنی از ویتامین باشد ، شیر او نیز غنی از ویتامین می شود ( بقیۀ مواد تقریباً بدون ارتباط با تغذیه مادر در شیر او وجود دارند ) . اما نکته که باید بدون غرض مطرح کرد اینست که شیر مادر ویتامین K ندارد . به همین علت هم هست که در بسیاری از بیمارستان ها ، در همان روز اول تولد ، ویتامین K به نوزاد تزریق می کنند تا از بروز اختلالات انعقادی و احیاناً خونریزی از محل بند ناف جلوگیری شود ( البته ویتامین K به طور عادی از چند روز پس از تولد ، در روده های نوزاد ساخته می شود ) . ویتامین D شیر مادر و شیر گاو ، هر دو ، کم است به همین علت قرار دادن نوزاد در برابر نور مستقیم خورشید اهمیت بسزایی در ساختن ویتامین D مورد نیاز او دارد .

مادران شیرده باید توجه فراوانی به داروهایی که مصرف می کنند داشته باشند . بسیاری از داروها در شیر مادر وارد می شوند و از آن طریق به بدن نوزاد می رسند و می توانند برای او مضر باشند . توجه داشته باشید که هر گاه به پزشکی مراجعه می کنید حتماً شیر دادنتان را تذکر دهید . خودتان هم به هیچ وجه خودسرانه دارو مصرف نکنید .